Fenomen graffiti

W polskich miejscowościach od kilkunastu lat narasta fenomen graffiti. Zjawisko to obecnie przybrało rozmiar plagi. Bardzo często na murach zauważamy nie tylko pojedyncze napisy, lecz metry kwadratowe, a nawet całe ściany pokryte farbami w aerozolu. Bywa czasem, że tworzone w ten sposób grafiki mają walory artystyczne i są nanoszone za zgodą właścicieli budynków. Zdarza się też, że urozmaicają szary krajobraz blokowisk miejskich i uatrakcyjniają wygląd miast. Jednak te nieliczne przypadki nie zapobiegają dzikiemu rozplenianiu się graffiti.

Twórcy graffiti za nic mają poszanowanie prawa i bezczelnie zamalowują ściany malunkami oraz hasłami, często o politycznej wymowie. Zatem w przeważającej części przypadków graffiti jest przejawem wandalizmu i powoduje zniszczenie często nowych elewacji lub budowli. Graffiti jest bardzo trudne do usunięcia, a pojawienie się go w danej lokalizacji zwykle prowokuje wandali do smarowania sąsiednich ścian.

Przykład graffiti

Słowo graffiti pochodzi z języka włoskiego i oznacza przejawy wandalizmu w postaci napisów i rysunków na ścianach domów, peronów kolejowych, w przejściach podziemnych, sklepach, podwórkach, płotach, itd. Graffiti wiąże się z pewną subkulturą. Na podstawie obserwacji tego fenomenu na całym świecie, można sformułować wniosek, że graffiti jeszcze długo będzie funkcjonować w naszym krajobrazie.

Gdy już podejmiemy decyzję, że będziemy utrzymywali nasze otoczenie w czystości przez likwidowanie i zapobieganie graffiti, powinniśmy być konsekwentni. Tolerowanie nawet jednego świeżo powstałego malunku spowoduje „przerzut choroby” na budynki sąsiednie. Dzieje się tak dlatego, że grafficiarze rywalizują ze sobą w szybkości reakcji, umieszczaniu własnych napisów w miejscach najbardziej niedostępnych lub z wysokim ryzykiem złapania. Ponadto, przyzwalanie na graffiti może spowodować zagrożenie patologią w życiu społeczeństwa. Jest bowiem także przyzwoleniem na wandalizm i zachęca do łamania prawa.

Graffiti z ambicjami artystycznymi

Występowanie graffiti na budynkach publicznych jest czynnikiem negatywnym, ponieważ odstrasza nowych mieszkańców i turystów. Rzutuje to na gorszy rozwój regionu, a także na opinię o danym miejscu. Współczesny rozwój nauk chemicznych udostępnił grafficiarzom bardzo trwałe, odporne na warunki atmosferyczne farby i mazaki w bardzo rozległej gamie kolorów. Pojawienie się graffiti na niezabezpieczonej elewacji oznacza praktycznie jej wymianę – lub niszczące, erozyjne metody czyszczenia.

Istotne jest zatem, żeby nowe graffiti były usuwane bez żadnej zwłoki. Czyste elewacje są też pewnym hamulcem. Informują one potencjalnego wandala, że jego „dzieło” nie jest warte ryzyka złapania i wykosztowania się na drogie farby, gdyż praca jego będzie miała krótki żywot. Nieusunięte graffiti na ścianach budynków to wstęp do powstawania obszarów zaniedbania. Oprócz dysonansów estetycznych powoduje ono niszczenie elewacji obiektów budowlanych.

Zarówno przy projektowaniu nowych budowli, jak i przy planowaniu renowacji obiektów już istniejących, należy uwzględnić czynniki ekonomiczne i psychologiczne:

  • powstanie graffiti zapoczątkowuje proces niszczenia materiałów elewacyjnych, przede wszystkim naturalnych;
  • graffiti niszczy estetykę i ład architektoniczny danego miejsca;
  • nieproporcjonalnie większy jest koszt przywrócenia pierwotnego wyglądu elewacji w porównaniu z kosztem zabezpieczeń antygraffiti i nieinwazyjnych zabiegów usuwania graffiti w przypadku jego pojawienia się;
  • zabezpieczenie przed graffiti nie musi obejmować całej elewacji – wystarczające jest na powierzchniach, do których można sięgnąć dłonią stojąc na ziemi;
  • nieusunięte graffiti jest praktycznym przyzwoleniem na tworzenie enklaw zaniedbania oraz wzrostu poziomu wandalizmu i przestępczości.

Nie ma doskonałej ochrony przed graffiti. Brak także „cudownych środków” na jego usunięcie. Z kolei stosowanie środków doraźnych i nieprofesjonalnych grozi niebezpieczeństwem dla stosujących je osób, powierzchni elewacyjnych i osób postronnych.
Jedynym skutecznym jak do tej pory sposobem na wyeliminowanie plagi graffiti to zastosowanie powłok ochronnych lub impregnatów specjalnie do tego przeznaczonych. Umożliwiają one usuwanie graffiti bez naruszania podłoża, na które są naniesione. Oprócz tego chronią elewacje przed działaniem czynników atmosferycznych, promieniowaniem UV oraz brudem i zniszczeniem.

Graffiti samokrytyczne